Macbeth – William Shakespeare (Cyfieithiad gan Gwyn Thomas)

Disgrifiad

“Drama ysgytwol ac ofnadwy am wr o anrhydedd yn cael ei lygru gan ei uchelgais”. Dyna sut y disgrifiodd yr ysgolhaig a’r llenor toreithiog y drasiedi yn ei hunangofiant llenyddol Llyfr Gwyn: Cyfres Llenorion Cymru (Cyhoeddiadau Barddas)

Yn ôl ei weddw Jennifer Thomas, fe fu’n gweithio ar y cyfieithiad am gryn amser, ac mae’n cofio iddo gael sgwrs gydag Arwel Gruffydd, Cyfarwyddwr Artistig Theatr Genedlaethol Cymru ar faes Eisteddfod Maldwyn a’r Gororau yn 2015. Yn rhagair Macbeth, mae Arwel Gruffydd yn cyfeirio at y sgwrs gyfeillgar honno, sydd wedi arwain at y cynhyrchiad unigryw hwn gan Theatr Genedlaethol Cymru. Bydd y drasiedi’n cael ei pherfformio oddi mewn i furiau Castell Caerffili o’r 7fed i’r 18fed o Chwefror.

“Tristwch o’r mwyaf yw na chafodd Gwyn fyw i weld ei gyfieithiad yn cael ei lwyfannu” meddai Arwel Gruffydd. Ac yn ystod ei waeledd olaf, mae’n falch iddo fedru rhoi ar ddeall iddo ei fod yn bwriadu llwyfannu’r ddrama.

Richard Lynch sy’n portreadu Macbeth, a Ffion Dafis, un o gyn-fyfyrwyr Gwyn Thomas sy’n chwarae rhan Yr Arglwyddes Macbeth. Yn ôl yr actores o Fangor, mae’n fraint aruthrol i gael perfformio gwaith un o’i hoff ddarlithwyr yn y Brifysgol ym Mangor.

“Fe welodd fi yn chwarae rhan Esther, Saunders Lewis, pan oeddwn yn un ar bymtheg oed yn Ysgol Tryfan, a fyth ers hynny, fe gefnogodd fy ngyrfa, gan apelio arnai i wneud mwy o waith llwyfan” meddai. “Mae’n gyfieithiad prydferth, yn gampwaith sy’n rhodd ganddo” ychwanega.

Yn ôl Jennifer Thomas, mi fyddai ei gwr wrth ei fodd yn gwybod taw Ffion Dafis sy’n chwarae rhan yr Arglwyddes. Mae’n cofio iddynt wylio perfformiad pwerus Ffion ym monolog Aled Jones Williams, Anweledig, ac i’w gwr droi ati ar ddiwedd y perfformiad, a datgan y byddai Ffion yn ‘Ledi Macbeth fendigedig’.

Nid dyma’r cyfieithiad cyntaf gan Gwyn Thomas o waith Shakespeare. Cyhoeddwyd Y Dymestl yn 1996 a Breuddwyd Nos Wyl Ifan yn 2000, ac addasodd ddramâu Shakespeare ar gyfer ffilimiau animeiddiedig i S4C. Cyfeiria at Shakespeare droeon yn ei hunangofiant llenyddol Llyfr Gwyn, gan bwysleisio’r angen am amrywiaeth o gyfieithiadau o ddramâu’r byd yn y Gymraeg, fel bod yna ddefnyddiau ar gael i brofi doniau actorion. A sonia yn benodol am Macbeth yng nghyd-destun ehangach bywyd, gyda neges sydd mor berthnasol heddiw ag erioed.

“Y mae yna enghreifftiau mor frawychus o ddrygioni fel ei bod hi’n anodd i bobl ar hyd yr oesoedd beidio â meddwl fod yna bwerau arallfydol (fel y gwrachod yn Macbeth) yn chwarae rhyw ran ynddyn nhw”.